روف گاردن چیست؟
روف گاردن یا بام سبز، ایده‌ای نوین برای ایجاد فضای سبز بر روی سقف ساختمان‌ها است که علاوه بر زیباسازی محیط، مزایای زیست محیطی و اقتصادی زیادی دارد. روف گاردن‌ها با توجه به نوع پوشش گیاهی و سیستم اجرایی به چهار دسته تقسیم می‌شوند: متمرکز، گسترده، ترکیبی و مدولار. در این مقاله قصد داریم به شما نشان دهیم که چرا روش پرتابل مدولار برای اجرای روف گاردن بهترین گزینه است.
با توجه به افزایش جمعیت و کاهش فضای سبز در شهرها، ایجاد روف گاردن یا باغ بام می‌تواند راهکاری مناسب برای بهبود کیفیت زندگی و محیط زیست باشد. روف گاردن به معنای کشت گیاهان و ایجاد فضای سبز روی پشت بام یا تراس ساختمان‌ها است که علاوه بر زیبایی، مزایای زیادی دارد. در این مقاله به معرفی روف گاردن و انواع آن، فواید و معایب آن و نکات مهم در طراحی و اجرای آن خواهیم پرداخت.
روش پرتابل مدولار چیست؟
روش پرتابل مدولار، روشی است که در آن فضای سبز روف گاردن از قبل در قالب جعبه‌ها و گلدان‌های مخصوص آماده شده و بعد از حمل به بام، در کنار هم قرار داده می‌شوند. این جعبه‌ها و گلدان‌ها از جنس فلزات ضد زنگ هستند و دارای لایه‌های زهکشی و فیلترینگ هستند. در این روش، نیاز به کاشت گیاهان بر روی بام وجود ندارد و فقط کافی است جعبه‌ها و گلدان‌ها را در جای مناسب قرار داد.
چرا روش پرتابل مدولار بهتر است؟
روش پرتابل مدولار برای اجرای روف گاردن مزایای زیر را دارد:
- نصب و حمل آسان: این روش باعث می‌شود که نصب و حمل فضای سبز روف گاردن بسیار ساده و سریع باشد. نیاز به حفاری، عایق کاری، کاشت و آبیاری بام وجود ندارد و فقط کافی است جعبه‌ها و گلدان‌ها را به بام منتقل کرده و در جای مناسب قرار داد.
- تغییرات آسان: این روش امکان تغییرات آسان در طرح و تنوع فضای سبز روف گاردن را فراهم می‌کند. می‌توان با جابجایی، اضافه کردن یا حذف کردن جعبه‌ها و گلدان‌ها، طرح روف گاردن را تغییر داد. همچنین می‌توان با تغییر نوع گل و گیاهان، فصلیت و تنوع را در فضای سبز ایجاد کرد.
- نگهداری آسان: این روش باعث می‌شود که نگهداری و مراقبت از فضای سبز روف گاردن بسیار آسان و کم هزینه باشد. نیاز به هرس، کود دادن، آفت کشی و آبیاری بام وجود ندارد و فقط کافی است جعبه‌ها و گلدان‌ها را به صورت دوره‌ای بررسی و تعمیر کرد. همچنین در صورت بروز مشکل در یک جعبه یا گلدان، می‌توان آن را تعویض کرده و از خراب شدن تمام فضای سبز جلوگیری کرد.
- بار کمتر: این روش باعث می‌شود که بار وزنی فضای سبز روف گاردن بسیار کمتر از روش‌های دیگر باشد. این امر مزیت بزرگی برای ساختمان‌های قدیمی و ضعیف است که نمی‌توانند بار سنگین روف گاردن‌های متمرکز و گسترده را تحمل کنند. با استفاده از روش پرتابل مدولار، می‌توان بام هر ساختمانی را به فضای سبز تبدیل کرد.
- قابل حمل: این روش باعث می‌شود که فضای سبز روف گاردن قابل حمل باشد. این امر مزیت بزرگی برای افرادی است که قصد دارند خانه خود را تغییر دهند و نمی‌خواهند فضای سبز خود را از دست بدهند. با استفاده از روش پرتابل مدولار، می‌توان جعبه‌ها و گلدان‌ها را به خانه جدید منتقل کرده و در هر جای مناسب قرار داد.
مزیت های روش پرتابل مدولار
روش پرتابل مدولار به دلایل زیر بهتر است:
- نصب و حمل آسان
- تغییرات آسان
- نگهداری آسان
- بار کمتر
- قابل حمل
انواع روف گاردن
روف گاردن به طور کلی به سه نوع “متراکم”، “گسترده” و “نیمه متراکم” طبقه بندی می شود. روف گاردن ها متراکم در درجه اول به عنوان فضاهای عمومی طراحی می شوند و شامل درختان، درختچه ها و درختچه ها و همچنین محوطه سازی می شوند. این سقف ها دارای محیط کشتی با عمق 150 تا 400 میلی متر هستند. آنها همچنین نیاز به نگهداری بالایی دارند. وزن معمولی یک روف گاردن متراکم بین 180 تا 500 کیلوگرم بر متر مربع است. با توجه به بار وزنی قابل توجه این نوع سقف ها، طراحی سازه های سقف از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و به نسبت نیزه از هزینه بیشتری برخوردار است.
در روف گاردن گسترده، به دلیل عمق کم و گسترش محدود ریشه، نوع پوشش گیاهی محدود به علف‌ها، گیاهان علفی چند ساله، یکساله و مقاوم به خشکی است. روف گاردن گسترده معمولاً بین 60 تا 200 میلی متر است. نیاز به نگهداری این سقف ها کم بوده و آبیاری آنها نیز بسته به نوع آب و هوا ناچیز است. وزن معمولی یک روف گاردن وسیع بین 60 تا 150 کیلوگرم بر متر مربع است و برای سطوح بزرگ مناسب است. اما روف گاردن نیمه متراکم بین روف گاردن عریض و متراکم قرار دارد. این سقف ها دارای لایه های زهکشی، خاک و گیاهان عمیق تر و گونه های گیاهی متنوع تری نسبت به سقف عریض هستند. عمق لایه ها حداکثر 120 تا 250 میلی متر و وزن آن تقریباً بین 120 تا 200 کیلوگرم بر متر مربع است.
نوع دیگری از روف گاردن با نام روف گاردن پیش ساخته یا پرتابل مدولار شناخته می شود که هزینه کمتری از لحاظ اجرا دارد که در زیر به آن می پردازیم:
روف گاردن پیش ساخته (پرتابل مدولار)
روف گاردن یا فضای سبز روی پشت بام می تواند شامل چندین گلدان تا طراحی تخصصی فضای سبز و و اجرای تجهیزات روف گاردن روی پشت بام باشد. روف گاردن پیش ساخته یا پرتابل مدولار یکی از روش های اجرای روف گاردن است که بدون نیاز به زیر سازی و اجرای امکانات و تجهیزات در پشت بام اجرا می شود. در این نوع روف گاردن با استفاده از گلدان ها یا فلاورباکس های از قبل آماده شده، محیط روف گاردن تزئین شده و به وسیله آبیاری قطره ای این گیاهان آبیاری می شود. این روش نیاز به کفپوش روف گاردن برای زیبایی بیشتر داریم و بیشتر از ترموود یا چوب پلاست برای کف سازی استفاده می شود.
در این روش فلاورباکس های به صورت ثابت یا متحرک استفاده می شود و چون از فلاورباکس ها برای محیط کشت و آبیاری قطره ای استفاده می شود، لذا ارتباطی میان محیط کشت با پشت بام وجود ندارد و از بسیاری از هزینه های عایق سازی رطوبت جلوگیری می شود. این روش یکی از روش های روف گاردن ارزان می باشد که بسیاری از هزینه های اجزای بام سبز را کاهش می دهد.
در این روش مکان قرار گیری گیاهان بسیار حائز اهمیت بوده تا فضاهایی که نور بیشتری دارند، برای رشد گیاهان انتخاب شوند و سایر فضاهایی که سایه شده اند برای مبلمان و نشیمنگاه مورد استفاده قرار گیرند.
مزایای روف گاردن پیش ساخته (پرتابل مدولار)
- در این روش لازم است که از مبلمان روف گاردن برای اجرای بهتر و زیباتر، استفاده کنید و این روش باعث می شود که هر زمان که نیت کنید، اقدام به تغییر فضای دکوراسیون کرده و چیدمان را تغییر دهید که این یکی از مزایای اصلی این روش می باشد.
- هزینه اجرای این نوع روف گاردن بسیار پایین بوده و برای خیلی از مردم این روش بسیار صرفه اقتصادی دارد.
- در این روش پوشش های گیاهی متنوع مانند درخت، درختچه، گل، گیاه و … را می توان استفاده کرد که آبیاری آن ها باید به دقت انجام شود.
- اقلام استفاده شده در این روش به صورت مدولار بوده و سایز و ابعاد مشخصی دارند.
- این روش قابلیت اجرای روی کلیه بام های از پیش ساخته شده را دارد و از طرفی روی بام های قدیمی که نمی توان روف گاردن های دیگر را اجرا کرد، می توان از این روش استفاده کرد.
- عمق کاشت گیاهان در این روش بین 10 تا 80 سانتی متر متغییر بوده و امکان انواع کاشت گیاه، درخت، درختچه و … را فراهم می کند.
- در این روش در زمان صرفه جویی شده و بسیار سریع و آسان و با هزینه کمتری برای اجرا، انجام می شود.
- این روش بسیار زیبا و سازگار با محیط زیست می باشد.
- هیچ محدودیتی در زمان طراحی وجود ندارد و می توان در زمان طراحی و اجرای روف گاردن، انواع تجهیزات مورد نیاز مانند آلاچیق را نیز در نظر گرفت.
- شیب مورد نیاز در این نوع طراحی، با همان شیب ساختمان می باشد و مشکلی را در طراحی و چیدمان تجیهزات ایجاد نمی کند.
- در روش های دیگر اجرای روف گاردن، ممکن است که خطرات زیادی برای انسان و ساختمان ایجاد شود که در این روش تمامی این خطرات از بین می رود.
هزینه اجرای روف گاردن پیش ساخته (پرتابل مدولار)
هزینه طراحی و اجرای این روش به پارامترهای متعددی بستگی دارد، مثلا نوع کفپوش، نوع مبلمان، نوع فلاور باکس ها، تعداد فلاورباکس ها، گیاهان محیط کشت، سیستم آبیاری قطره ای، مساحت مورد نیاز، نوع تجیهزات مورد نیاز و … می تواند قیمت این نوع از روف گاردن را کم یا زیاد کند.
مزیت روش پرتابل-مدولار نسبت شیوه متمرکز در اجرای روف گاردن
روف گاردن یا باغچه سقفی یکی از راه های زیبا و مفید برای بهبود کیفیت زندگی در شهرهای پرجمعیت است. این روش با ایجاد فضای سبز و تنوع گیاهی، علاوه بر زیباسازی منظر شهری، مزایای زیست محیطی و اقتصادی هم دارد. اما برای اجرای روف گاردن، چه روش هایی وجود دارد؟
دو روش متداول برای اجرای روف گاردن عبارتند از:
- روش متمرکز: در این روش، خاک و گل ها به صورت مستقیم بر روی سطح پشت بام قرار می گیرند. این روش نیاز به لایه های مختلف آب بندی، حفاظت، تغذیه و تخلیه دارد. همچنین نظارت و نگهداری منظم خاک و گل ها لازم است.
- روش پرتابل-مدولار: در این روش، خاک و گل ها در قالب های قابل حمل و جابجایی قرار می گیرند. این قالب ها معمولا به صورت گلدان ها، فلاورباکس ها، کانتینر ها و پالت های چوبی هستند. این روش نسبت به روش متمرکز، مزایای زیر را دارد:
- کاهش بار مرده بر روی ساختمان: در روش پرتابل-مدولار، خاک و گل ها با وزن کم تر و با توزیع بهتر بر روی سطح پشت بام قرار می گیرند. این باعث کاهش فشار بر سازه ساختمان و افزایش امنیت آن می شود.
- سهولت در جابجایی و تغییر طرح: در روش پرتابل-مدولار، قالب های حاوی خاک و گل ها قابل حمل و جابجایی هستند. این امکان را می دهد که طرح و تنظیمات روف گاردن با توجه به فصل، مناسبت، سلیقه و نظر صاحبخانه تغییر کند.
- کاهش نفوذ آب: در روش پرتابل-مدولار، خطر نفوذ آب به داخل سقف کم تر است. زیرا قالب های حاوی خاک و گل ها دارای لایه های آب بندی خود هستند. همچنین با جابجایی قالب ها، محل نفوذ آب قابل شناسایی و رفع است.
- افزایش تنوع گیاهی: در روش پرتابل-مدولار، امکان استفاده از انواع گیاهان با شرایط مختلف رشد و نگهداری وجود دارد. زیرا هر قالب می تواند به صورت مستقل خاک، آب، کود و نور مناسب برای گیاه خود را داشته باشد.
- کاهش هزینه های نگهداری: در روش پرتابل-مدولار، نیاز به آبیاری، کود دهی، هرس و تعویض گل ها کم تر است. زیرا قالب های حاوی خاک و گل ها دارای سامانه های خودکار و مدرن آبیاری و تغذیه هستند. همچنین در صورت بیماری یا مرگ گیاه، قالب مربوطه قابل جایگزینی است.
بنابراین، روش پرتابل-مدولار یک روش جدید و مدرن برای اجرای روف گاردن است که مزایای زیادی نسبت به روش متمرکز دارد. این روش با افزایش امنیت، سرعت، تنوع، زیبایی و کاهش هزینه ها، می تواند گزینه مناسب برای کسانی باشد که دوست دارند فضای سبز خود را در پشت بام خانه خود اجرا کنند.
انواع روف گاردن و بام سبز
روف گاردن‌ها را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد: روف گاردن‌های سبز (green roof) و روف گاردن‌های قابل استفاده (accessible roof). روف گاردن‌های سبز به آن دسته از باغ بام‌ها اطلاق می‌شود که فقط هدف آنها کشت گیاهان و افزایش فضای سبز است و قابل دسترس برای افراد نیست. این نوع روف گاردن معمولاً با استفاده از لایه‌های مختلف از جمله لایه حفاظتی، لایه جذب آب، لایه خاک و لایه گیاهان اجرا می‌شود. روف گاردن‌های سبز به نوبه خود به دو نوع ساده (simple) و پیچیده (complex) تقسیم می‌شوند. روف گاردن‌های ساده با استفاده از لایه‌های کمتر و با عمق کمتر از ۱۵ سانتی‌متر اجرا می‌شوند و برای کشت گیاهان کم نیاز به آب و نور مانند خارپشت، خس خس، ختمی و … مناسب هستند. روف گاردن‌های پیچیده با استفاده از لایه‌های بیشتر و با عمق بالاتر از ۱۵ سانتی‌متر اجرا می‌شوند و برای کشت گیاهان نسبتاً بزرگتر و نیازمند به آب و نور بالاتر مانند درختچه‌ها، بوته‌ها، چمن و … مناسب هستند.
روف گاردن‌های قابل استفاده به آن دسته از باغ بام‌ها اطلاق می‌شود که علاوه بر کشت گیاهان، فضای مناسب برای تفریح، استراحت، کشاورزی و … را برای افراد فراهم می‌کند. این نوع روف گاردن معمولاً با استفاده از عناصر و سازه‌های مختلف مانند کفپوش، مبلمان، آلاچیق، پرگولا، استخر، آبنما و … طراحی و اجرا می‌شود. روف گاردن‌های قابل استفاده به نوبه خود به دو نوع فشرده (compact) و گسترده (extensive) تقسیم می‌شوند. روف گاردن‌های فشرده با استفاده از فضای کمتر و با تعداد محدودی از گلدان‌ها و فلاورباکس‌ها اجرا می‌شوند و برای بام‌های کوچکتر و با باربری کمتر مناسب هستند. روف گاردن‌های گسترده با استفاده از فضای بیشتر و با تعداد زیادی از گلدان‌ها و فلاورباکس‌ها اجرا می‌شوند و برای بام‌های بزرگتر و با باربری بالاتر مناسب هستند.
فواید روف گاردن
روف گاردن دارای فواید زیادی برای ساختمان، ساکنان، شهر و محیط زیست است. برخی از این فواید عبارتند از:
- کاهش مصرف انرژی: روف گاردن با جذب حرارت خورشید توسط گیاهان، دمای سطح بام را کاهش می‌دهد و در نتیجه کمک به عایق کاری سقف ساختمان می‌کند. این باعث می‌شود که در تابستان نیاز به تهویه مطبوع کمتر شود و در زمستان نیز حرارت داخل ساختمان حفظ شود. بنابراین روف گاردن مصرف انرژی را در سالانه تقریباً ۲۵ درصد کاهش می‌دهد.
- جذب آب باران: روف گاردن با جذب آب باران توسط خاک و گیاهان، جلوگیری از رواناب آب در سطح شهر و تخلیه آن به لوله‌کشی شهری را کمتر می‌کند. این باعث می‌شود که فشار بر سامانه فاضلاب شهر کم شود و خطر سیلاب و آلودگی آب کاهش یابد. همچنین آب جذب شده در روف گاردن می‌تواند به عنوان منبع آب ذخیره شده برای آبیاری گیاهان استفاده شود.
- تولید غذای تازه: روف گاردن با امکان پرورش انواع سبزیجات، صیفی جات، گل ها و … منبع غذای تازه و سالم
مزیت های اجرای بام سبز یا روف گاردن
مزایای بام سبز در کاهش آلودگی محیط های شهری
اشتراک ها: روف گاردن