آب باران، اصلی ترین آب روف گاردن بام سبز است تا هم نیاز آبیاری را کم کند و هم بارانی که می آید مستقیماً به طبیعت برگردانده شود. درباره آبیاری روف گاردن و بام سبز، نظرات مختلفی وجود دارد. بعضی از کارشناسان بر این عقیده هستند که بام سبز و روف گاردن نیاز به آبیاری ندارند و عقده ای بر این عقیده هستند که نیاز به آبیاری دارد. آنهایی که می گویند روف گاردن و بام سبز نیاز به آبیاری ندارد، چون بر این باور هستند که روف گاردن و بام سبز یک شبیه سازی از طبیعت و زیستگاه طبیعی است و نباید آبیاری شود، بلکه باید با توجه به اقلیم آب و هوایی، گیاهان مناسبی را کشت کنیم و بر اساس بارندگی آن منطقه، آب آن را تامین کنیم.
در ایران شرایط اقلیمی گرم و خشک است، پس روف گاردن و بام سبز در کشور ما نیاز به آبیاری دارد. حالا این آبیاری به نوع بام سبز که گسترده یا فشرده، نوع گیاه، اقلیم آب و هوایی و منطقه ای که هستیم بستگی دارد. اما در کشور ما بر خلاف بسیاری از کشورها، بام سبز به آبیاری احتیاج دارد.
آبیاری می تواند با آب لوله کشی باشد که خیلی مقرون به صرفه نیست یا از روش دیگری استفاده کنیم که در ادامه توضیح می دهیم:
سایر روش های تامین آب در روف گاردن و بام سبز
به جز آب باران، برای آبیاری اگر نخواهیم از آب تصفیه شده شهری استفاده کنیم که هزینه آن خیلی بالاست، می توانیم از آب خاکستری بازیافت شده استفاده کنیم. آب خاکستری، آبی است که یکبار استفاده شده است. مثلا آبی که به آن استحمام، شستسو یا مصرف کرده ایم اما مواد شیمیایی زیادی ندارد و آب سیاه و آب فاضلاب نیست. آب خاکستری اگر توسط یک سری دستگاه ها بازیافت شود یا به صورت مکانیکی از یک باکس شن یا صافی رد شود، تصفیه می شود. این آب را می توانیم برای آبیاری بام سبز استفاده کنیم و آب بسیار مناسبی است.
اگر نیاز داریم که از آب خاکستری استفاده کنیم، باید یک سری سیستم های لوله کشی داخلی در ساختمان ایجاد کنیم که می توانیم در ساختمان های جدید آن را تعبیه کنیم، اما در ساختمان های قدیمی باید این آب ها جمع آوری شود و در بام سبز استفاده شود.
آب دیگری که می توانیم از آن استفاده کنیم، آب تولید شده از میعان دستگاه های تهویه می باشد. مثلا آبی که از کولر گازی و اسپلیت می آید، آب تمیزی است، چرا که از این آب استفاده خوراکی نمی کنیم و می توانیم در بام سبز استفاده کنیم. مثلا در جاهایی که گرم و مرطوب هستند، آب زیادی تولید می شود.
روش های آبیاری روف گاردن و بام سبز
آبیاری می تواند دستی و سنتی باشد مثل تفنگ و آبپاش و همچنین می تواند اتوماتیک و نیمه اتوماتیک باشد. معمولا در سیستم های آبیاری دستی از روش غرقابی استفاده می کنیم. یعنی یکجا را مثل کرد آب می بندیم و پر از آب می شود.
اما در سیستم های اتوماتیک و نیمه اتومایک از روش های افشانه ای و قطره ای استفاده می کنیم که می تواند به صورت قطره ای سطحی و قطره ای عمیق باشد.
برای بام سبز و روف گاردن عمیق یا فشرده که عمق خاک زیاد است و عمق ریشه گیاهان هم ممکن است متفاوت باشد، از سیستم های آبیاری قطره ای سطحی یا افشانه استفاده می کنیم. یعنی این دو نوع آبیاری بهتر عمل می کند.
در بام سبز و روف گاردن کم عمق یا گسترده از سیستم های آبیاری قطره ای عمقی یا عمیق استفاده می کنیم و چون سطح خاک کم است، تبخیر را کمتر می کند.
در سیستم های بارانی یا افشانه ای، آب توسط آب فشان ها به سطح بام منتقل می شود. تبخیر بالا یکی از نقاط ضعف آن می باشد، چرا که وقتی آب توسط مه پاش پخش می شود، به علت وزش باد و تابش آفتاب، آب تبخیر می شود و ممکن است جذب خاک نشود.
برای صرفه جویی در آب می توان از سیستم قطره ای استفاده کنیم، که مناسب ترین سیستم ابیاری محسوب می شود. این سیستم مزایای زیادی دارد. یکی از مزیت های آن این است که رطوبت خاک را در وضعیت مطلوبی نگه می دارد و رطوبت به گیاه نمی رسد، بلکه خاک را مرطوب نگه می دارد. همچنین حمل و نقل و نصب آن آسان است که نصب روی خاک خیلی آسان تر از نصب عمقی در خاک است.
از طریق این آبیاری می توان کود مایع و منابع غذایی گیاه را به آن برسانیم و چون پوشش گیاهی روی آن قرار می گیرد، تبخیر آب آن خیلی کم است و به علت آبیاری متناسب، مایع از رشد علف هرز می شود.
سیستم غرقابی در روف گاردن و بام سبز
سیستم غرقابی یک روش سنتی است که مصرف آب زیادی دارد و برای روف گاردن و بام سبز این روش اصلا پیشنهاد نمی شود. چون که آب زیاد باعث خراب شدن ریشه گیاهان و گندیدگی و خراب شدن بام می شود. در سیستم غرقابی یک لایه آب بین لایه زهکش و لایه نگهدارنده قرار می گیرد. در بام سبز فشرده و نیمه فشرده ضخامت باید 20 سانتی متر یا بیشتر باشد. پس این روش آبیاری را نمی توان در بام سبز گسترده استفاده کرد.
چرا که ضخامت خاک زیر 18 سانتی متر است و نمی توان از این روش استفاده کرد. در سیستم غرقابی گیاه هر چقدر که نیاز داشته باشد، آب را جذب می کند. بنابر این به این روش آبیاری، آبیاری در زمان نیز می گویند. پس گیاه به همان اندازه که نیاز دارد، آب را جذب می کند و مابقی ان را هدر می رود و اصلاً مقرون به صرفه نیست و ممکن است باعث گندیدگی گیاه و تخریب چمن روف گاردن و بام سبز شود و ازدحام آب ممکن است به عایق رطوبتی آسیب برساند و آن باعث نشت آب به پشت بام شود.
مراقبت و نگهداری روف گاردن و بام سبز
پس از ایجاد یک روف گاردن و بام سبز پایدار و بادوام باید از آن نگهداری کنیم و فقط تاسیس آن مهم نیست و باید سیستم آبیاری آن چک شود و علی الخصوص باید در زمستان چک شود که آب در لوله نماند و موجب یخ زدگی و ترکیدن لوله نشود.
سیستم زهکش نیز باید چک شود تا جایی گرفته نشده باشد و گیاهی در مسیر زهکش اضافی رشد نکرده باشد. ریشه گیاه نباید زیاد در آب بماند. همچنین باید کوددهی بررسی شود. چرا که هر گیاهی نیاز به کوددهی دارد و باید به آن توجه کرد. همچنین علف های هرز باید حتما وجین و کنترل شود. اگر درخت ها بی رویه رشد می کنند حتما باید هرس شوند. اگر گیاهان فصلی مثل گل و گیاه کاشتیم، حتما باید ترمیم و جابجا شوند.
ما معمولاً در بام سبز از آفت کش استفاده نمی کنیم ولی اگر آفاتی در بام سبز می بینیم حتما باید کنترل شود و برای کنترل آفات و علف هرز کش ها که از نوع شیمیایی نیستند استفاده می کنیم که از روش های بیولوژیکی و دوستدار محیط زیست هستند استفاده می کنیم.
تامین آب در بام سبز و روف گاردن تهران
در روف گاردن تهران به دلیل ارتفاع زیاد ساختمان های مسکونی، باید در زمان طراحی و اجرای روف گاردن تهران به فکر سیستم پمپ آب برای انتقال آب به پشت بام بود. برای این منظور باید تاسیساتی را در روف گاردن مانند مخزن آب در نظر گرفت تا آب از طریق آن تامین شود. باران های اسیدی شهر تهران برای آبیاری روف گاردن در تهران اصلا مناسب نیستند.
تامین اب در بام سبز و روف گاردن شمال و مازنداران
تامین اب در روف گاردن های شمال کشور و استان های گیلان و مازنداران به دلیل بارش باران های فصلی و رطوبت چندان کار سختی نیست و اکثر گیاهانی که برای این مناطق انتخاب می شوند سازگاری زیادی با شرایط آب و هوایی شمال کشور دارند.