با ایجاد بام سبز، مزایای متعددی بدست میآید که در محیطهای شهری میتواند به جبران آلودگیهای موجود کمک کند. بامهای سبز میتوانند مدیریت کنترل فاضلاب را ارتقاء دهند زیرا فاضلابی که در ساختمانها ایجاد میشوند، با تصفیه، مجدداً برای آبیاری بام سبز مورد استفاده قرار میگیرند. باعث صرفهجویی در مصرف انرژی میشوند، به تعدیل آب و هوا کمک میکنند، منجر به افزایش ماندگاری پوششهای سقف ساختمانها میشوند، در برابر سر و صدا به عنوان عایق عمل میکنند و باعث کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی میشوند، به جداسازی کربن کمک میکند، زیستگاههای شهری را با ایجاد سکونتگاههایی برای حیات وحش، افزایش میدهند، محیطهای زیبا و دلانگیری را برای کار و زندگی بوجود میآورند، در مقایسه با بامهای سنتی، به بازگشت سرمایهگذاری اولیه در طول دوره عمر ساختمان کمک میکند.
دسته بندی کلی بام های سبز
به طور کلی بامهای سبز به دو دسته فشرده و گسترده تقسیم میشوند. بامهای سبز فشرده، اغلب به عنوان مکان عمومی طراحی میشوند و ممکن است شامل درخت، درختچه، سنگفرشهایی شبیه مناظری که روی زمین دیده میشود. بستر این نوع بامها به عمق بیش از 15 سانتیمتر نیاز دارد و به نگهداری خاصی نیاز دارد. طراحی بامهای فشرده گرانتر از بامهای گسترده تمام میشود زیرا برای تحمل بیشتر وزن روی بام، سقف به ساختاری خاص نیاز دارد. برخلاف بامهای فشرده، طراحی بامهای گسترده به هزینه کمتری نیاز دارد، زیرا به عمق کمتر از 15 نیاز دارند، هزینههای نگهداری و تعمیرشان کمتر میباشد. به خاطر عمق کم، انتخاب گیاهان محدود میشود به انواع خاصی مثل چمن، گیاهان همیشه سبز و کاکتوسها که در برابر خشکی تحملشان زیاد است به ویژه گیاهان تیره گل ناز. به علت هزینههای پایین و با توجه با اینکه بامهای سبز گسترده زیاد پشت بامها را سنگین نمیکنند، این نوع بامها نسبت به بام سبز فشرده، رایجتر هستند. نوع سقف تأثیر مهمی روی ویژگیهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی کاهش آلودگی دارد.
جمع بندی و نتیجه گیری برای بام های سبز در شهرهای ایران:
الف) تنوع برای انتخاب گیاهان:
تمامی کارکردهای مناسب یک بام سبز در یک محیط آلوده شهری زمانی مؤثر خواهد بود که پوشش گیاه و عملکرد آن مناسب باشد لذا بیشترین توصیه ممکن تلاش و تحقیق برای انتخاب گیاهان است که توانایی بقا در شرایط آلوده شهری و اثر بیشتری در حذف آلودگیها داشته باشند، نیاز کمتری به نگهداری و عملکرد بالاتری داشته باشند و علاوه بر آن از معیارهای زیباییشناسی برخوردار باشند. این مسئله زمانی مهم می شود که بتوانیم با استفاده از گیاهان مقاوم در شرایط گرم و خشک اقدام به طراحی فضاهای مورد نظر کنیم. در این زمینه گیاهان تیره گل ناز به دلیل نوع تنفس و فتوسنتز معکوس برای مناطق گرم و خشک مناسبترند چون روزنه های آنان در شب باز و در روزهای گرم بسته است. هر چند این روش بازده فتوسنتز را کاهش می دهد اما راهکاری موثر برای پایداری در ایران و مناطق مرکزی کشور به شمار می رود.
ب) فضاهای مستعد:
استفاده از فضاهای بلااستفاده با قابلیت کافی برای رشد گیاهان از نظر تأمین خاک، قابلیت زهکشی و آبیاری و مکانی مناسب برای جذب نور میتواند برای بسیاری از طراحان و مهندسان زمینه تحقیقات جدید و تفکر باشد. این رویکرد با وجود خاکهای جوان و بکر موجود در کشور که به دلیل اقلیم گرم و خشک حاصل شده است می تواند از نظر تامین مواد غذایی مورد نیاز گیاه در شرایط ویژهای قرار بگیرد. در شهری مانند تهران تنها نیاز گیاهان آب است و با این رویکرد میتوان بازده مناسبی انتظار داشت.
ج) استحصال محصولات کشاورزی:
بسیاری از شهرها فضاهای کمی برای تولید غذا، گیاهان سبز و سبزیجات تازه دارند و برای نقل و انتقال این مواد از مسافتهای طولانی متحمل هزینههای زیادی میگردند که البته مطالعه بر روی میزان مصرف کودها و انواع حاصلخیزکنندهها جنس خاکهای مورد استفاده و گیاهان توانمند برای رشد در بامهای سبز بسیار پراهمیت است، همچنین نوع آفتها و اهمیت استفاده و یا عدم استفاده از آفتکشها، حشرات مورد نیاز برای گرده افشانی و تولید از دیگر مواردی است که در کشاورزی بام سبز میتواند مورد بررسی قرار گیرد. البته در کشور این قابلیت وجود ندارد و نمی توان توسعه گیاهان علفی و زراعی و جالیزی را به هیچ عنوان توصیه کرد چون نیاز آبی فراوان داشته و به این ترتیب علاوه بر تخریب بام ساختمان ها منجر به هدررفت شدید آب خواهد شد.
ه) چرخه جمع آوری و مصرف آب و آب خاکستری:
آب های خاکستری یا فاضلاب معمول که حاصل از آشپزخانه، روشویی و حمام است در سپتیک تانکها جمعآوری شده و پس از طی مراحل تجزیه میکروبی اولیه می توان به عنوان آب مناسب برای آبیاری بامهای سبز مورد استفاده قرار گیرد. به طور متوسط حجم این آب برای یک خانواده چهار نفره روزانه 300 لیتر می باشد که مقدار مناسبی است و برای موارد خاص ممکن است نیاز به استفاده از حجم آب اضافی گردد.