عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان زینتی به طور کلی به دو دسـته عناصـر پر مصـرف و عناصـر کم مصرف تقسـیم می شـود. عناصـر غذایـی پرمصرف آن دسـته از عناصر هسـتند که به میزان زیاد موردنیاز گیاه می باشـند. این عناصـر اثر مهمی در رشـد و نمو گیـاه دارند. کمبود و یا زیادی هرکدام از این عناصر در تقابل با دیگر عناصر بوده و تأثیر مسـتقیم بر رشـد گیاه دارد. عناصر غذایی کم ـ مصرف در مقادیر بسیار کم مورد استفاده قرار می گیرند ولـی مقادیـر کم آن دلیل بر بی اهمیـت و یا کم اهمیت بودن آن نیست و کمبود آنها نیز به مراتب تأثیرات زیادی بر رشد گیاه می گذارد.

بـدون شـک مهم ترین عنصری که به مقـدار زیادی برای رشد و نمو گیاه لازم است نیتروژن می باشد که از طریق ریشه ها به راحتی جذب می شود. این عنصر یک عنصر با تحرک زیاد در خاک اسـت (میزان حرکت این عنصر در خاک زیاد اسـت) و به راحتی توسـط آبشویی از دسترس خارج می شـود. بنابراین باید درطی دوره رشـد گیاه و با مقادیر کم به صورت دوره ای به گیاه داده شود و مهم ترین تأثیر آن افزایش رشـد رویشـی گیاه (افزایش رشد  شاخ و بـرگ گیاه) می باشـد. بدون وجود نیتروژن رشـد گیاه تکمیل نشده و علائم کمبود آن کاهش رشد و زرد شدن برگ هـای پیرتـر گیاه می باشـد. تغذیه بـا مقادیر فراوان نیتـروژن نیـز باعث رشـد آبکـی و ضعیف بوته و شـاخ و برگ ها شده و ضعیف شدن گیاه را به دنبال خواهد داشت.

پتاسـیم دومین عنصر پرمصرف مورد نیاز گیاه است که به مقادیر زیاد هم قبل از کاشت گیاه و هم در حین رشد گیاه به آن داده می شود. وجود پتاسیم مناسب در اطراف محیط ریشه باعث افزایش مقاومت گیاه نسبت به عوامل نامسـاعد محیطی و افزایش رشـد و نمو گیاه می شـود. معمـولاً وقتـی نیتـروژن زیادی به گیاه داده شـود، برای کاهـش اثرات بد آن اضافه کـردن محلول غذایی حاوی پتاسیم می تواند تاحدی کمک نماید. علائم کمبود این عنصر در گیاه شامل سوختگی دور برگ ها به دلیل عدم انجام فتوسنتز و کوچک شدن برگ های جوان می باشد. کودهـای حـاوی پتـاسیم در طـول دوره رشـد به صورت ترکیبی با دیگر عناصر موردنیاز به صورت محلول پاشی به گیاهان داده می شوند.

فسـفر نیـز از مهم ترین و پرمصرف تریـن عناصر غذایی در پرورش گیاهان زینتی محسـوب می شود و به واسطه حرکـت کنـد آن در خـاک و تأثیر دمای پایین در جذب توسط ریشه ها معمولا قبل از کشت گیاه زینتی خاک را از فسفر غنی می نمایند. این عنصر غذایی باعث افزایش مقاومـت گیـاه و افزایـش میزان رشـد ریشـه ها شـده و به بـاروری و تولیـد گل و بـذر کمک می نمایـد. افزایش میـزان ایـن عنصر در خـاک بیش از حد نیـاز باعث بروز علائم سمیت در گیاه می شود.

کلسـیم از دیگر عناصر پرمصرف در رشـد گیاه بوده که به دلیـل مؤثـر بـودنِ میزان pH محدوده ریشـه و اثرات متقابل با دیگر عناصر، جذب آن به کندی صورت می گیرد و کمبـود آن اثـرات فراوانی در رشـد گیاهان به خصوص گیاهان دارای میوه می گذارد. ولی از آنجایی که از میوه گیاهان زینتی اسـتفاده نمی شـود، اثرات کمبود آن در گیاهـان زینتـی مربـوط به تأثیـر آن در زیبایـی برگ هاو شاخه های گیاهان می باشد.

عنصـر پرمصرف دیگر گوگرد می باشـد که دارای اثرات زیادی در رشـد و نمو گیاهان زینتی اسـت و کمبود آن تأثیر مهمی در رشـد و نمو گیاه خواهد گذاشـت. جهت جلوگیری از برخی مشکلات در پرورش گیاهان زینتی در مناطق خشک و کم باران اضافه کردن گوگرد به مقداری کـه pH محـدوده خـاک را تا خنثـی و کمی کمتر از آن تقلیل دهد، توصیه می شود. این مقدار با نظر کارشناس مربوطه و با انجام آزمایش خاک تعیین می شود.

عناصر کم مصرف عده ای از عناصر غذایی هسـتند که با مقادیر بسیار کم تأثیرات فراوانی را برروی رشد گیاهان می گذارنـد. از مهم ترین ایـن عناصر می توان آهن را نام برد که به صورت معمولی قابل اسـتفاده نبوده و باید در ترکیب با ماده دیگر به صورت کلات مورد اسـتفاده قرار بگیـرد. کمبـود این عنصر از برگ های جوان انتهایی و با زرد شدن بین رگبرگ ها شروع می شود. برای از بین بردن ایـن کمبود محلول پاشـی بـا کلات آهن بر روی برگ ها توصیه می شود.

نقـش آهن: عنصـر آهـن اهمیـت حیاتـي در زندگي حیوانـات و گیاهـان دارد. آهن نقش مهمـي در زندگي جانوران به علت وجود آن در هموگلوبین خون دارد.

نقش آهـن در گیاهـان: ماده غذایي آهـن، یکي از عناصر غذایي کم مصرف اسـت که وجود آن به اندازه کافي براي رشد گیاهان زراعي و باغي لازم است و در تشکیل سبزینه گیاهان زراعي و باغي نقش ارزنده اي دارد.

علل کمبود آهن در خاک

  1. زیادي بي کربنات در محلول خاک
  2. عدم تهویه خاک
  3. گیاهـان حسـاس که ریشـه آنها کارایـی برای جذب آهن ندارند
  4. کمبود مواد آلی خاک

درمان کمبود آهن:

الف) بیل زدن در پاي گیاه

ب) افزایش مواد آلی خاک

ج) بالا بردن کیفیت آب آبیاری

د) مصرف متعادل کود آلی و شیمیایی 

نقـش منگنز: منگنز در بعضـي واکنش هاي آنزیمي شرکت مي کند و موجب فعال شدن تعدادي از آنزیم ها می شود.

علائـم کمبـود منگنـز: کلـروز برگ ها بـه صورت نقطه هـای زردرنگ بین رگبرگها شـبیه کمبود آهن .

نقش روي: روي آثار عمیقي در متابولیسم نرمال گیاه دارد و به طور کلي متابولیسم کربوهیدرات ها، پروتئین، اکسـین و فرایندهاي زایشي تحت تأثیر شدید کمبود روي قرار می گیرد. کاهش 50-70 درصدي فتوسنتز، کاهـش محتـواي کلروفیـل، سـاختمان غیرنرمـال از جمله اثرات کمبود روی هستند.

علائم کمبود روي: برگ ها علامت نکروز پیشرفته بین رگبرگي نشـان مي دهند. در مراحـل اولیه کمبود روي، برگ هاي جوان تر زرد شده و سطح بالایي برگ هاي بالغ، به صورت سـوراخ سـوراخ درمي آید. همچنین مخروطي شکل شدن آنها رایج است. همچنان که کمبود پیشرفت مي کند، این علائم به صورت نکروز بین رگبرگي شدیدي ظاهر مي شـود امـا رگبرگ اصلي مانند مواقـع ترمیم کمبود آهن، سبز باقي مي ماند. در بسیاري از گیاهان به ویژه درختان، برگ ها خیلي کوچک شده، میانگره ها کوتاه و شبیه به حالت روزت به نظر مي رسند.

نقش مس: مس در ساختار سه نوع پروتئین وجود دارد و چند آنزیم را فعال مي کند. درصورت کمبود مس، برگ ها  کوچک مانده و سرشاخه هاي جوان دچار برگ سوختگي مي شوند و در محیط هایي با pH قلیایي، مس به طورکلي غیرقابل جذب براي گیاه مي باشد، لذا بازده مس موجود در خاک هاي ایران بسـیار پایین اسـت. این عنصر در سیستم هاي آنزیمي اکسیدازـ کاتالاز ضروري است و در واکنش هاي انتقال الکترون سـهیم بوده و فعال کننده چندین آنزیم اسـت. مس در گیاه متحرک نیست، لذا همواره به شکل رسوب در خاک باقي مي ماند.

علائم کمبود مس: برگ هاي دچار کمبود مس پیچیده شده و دمبرگ آنها به سمت پایین خم مي شود. کمبود مس مي تواند با کلروز خفیف سرتاسري همراه با فقدان فشـار تورگـر همیشـگي در برگ هـاي جـوان، بیـان شـود. برگ هـاي به تازگي بالغ شـده، مشـبک شـده، رگبرگ هـاي سـبز همـراه بـا مناطق سـفید شـده تا خاکسـتري مایـل به سـفید از خـود نشـان مي دهند. برخي برگ ها، نقاط تو خالي کلروتیکي نشـان داده و تمایل به خمیدن به سمت پائین دارند. برگ ها کوچک و کلروتیک همراه با لکه هاي نکروتیک مي شوند.

نقش بر: این عنصر براي تشکیل دیواره سلولي، انتقال قندها و نشاسته، تشکیل جوانه انتهایي و تشکیل دانه و لولـه گرده ضروري مي باشـد. با وجـود اینکه بور در خاک خیلي پویا مي باشد اما در گیاه پویایي آن خیلي کـم اسـت. در نتیجه کمبود و سـمیت آن هردو حائز اهمیـت اسـت، لـذا روش کاربرد بور نقـش مهمي در میزان استفاده آن دارد.

علائم کمبود بر: برگ هاي دچار کمبود بر یک کلروز عمومي خفیف نشان مي دهند.

نقش مولیبدن: انتقال مولیبدن احتمالا در آوندهاي چوبي صورت مي گیرد. همچنین قدرت جا به جایي آن در گیـاه نسـبتا کم اسـت و به همین دلیـل این عنصر در آوندهاي آبکشي و سـلول هاي پارانشیمي متمرکز مي شود. به دلیل ناچیز بودن مقدار مولیبدن قابل  جذب در خـاک، غلظت آن معمـولاً در بافت هاي گیاهي کم است.

علائم کمبود مولیبدن: برگ ها لکه هاي خال مانند همراه با کلروز بین رگبرگي نشان مي دهند. یک علامت ابتدایـي بـراي کمبـود مولیبـدن، کلـروز سرتاسـري عمومـي اسـت که شـبیه به علامـت کمبـود نیتروژن اسـت بـا این تفـاوت که بـدون رنگ مایـل به قرمز در سطح پائیني برگ ها مي باشد. نقش مولیبدن در احیاء نیترات در آسیمیلاسیون( Assimilation) به وسیله گیـاه مي باشـد. بنابراین علایم اولیـه کمبود مولیبدن درحقیقـت ناشـي از کمبود نیتروژن هسـتند هرچند مولیبـدن مأموریـت متابولیکي دیگري در گیاه دارد و از ایـن رو علایم کمبود آن حتي هنگامي که نیتروژن احیاء شده در دسترس است، وجود دارد .

حال کـه بـا علائـم کمبودهـای عناصـر غذایـی بـرروی درختـان زینتی آشـنا شـدید چگونه باید ایـن کمبود را رفع نماییم؟ بهترین راه حل برای برآورد کمبود و میزان آن انجـام آزمایـش برگ های دچار کمبود می باشـد که توسط کارشناسان آزمایشگاه و با رعایت اصول آن انجام خواهد شـد و انجام تمام مراحل در این قسـمت برعهده کارشناسان مربوطه می باشد .

در این میان رعایت و آگاهی از چند نکته الزامی است .

  1. در زمانی که عملیات کوددهی به درختان و درختچه های زینتی صورت گرفته، انجام آزمایش برگ نتایج درستی را به دنبال نخواهد داشت.
  2. انجام آزمایش برروی درختان زمانی که سالم می باشند نیز توصیه می شود. چه بسا کمبود درگیاه وجود دارد ولی هنوز علائم آن برروی برگ ها پدیدار نشده است.
  3. قضاوت بر روی نتایج آزمایش برگ و یا خاک در صلاحیت متخصصان تغذیه گیاهی است و داشتن اطلاعات اندک در این راه کمکی نمی نماید.

 روف گاردن چیست؟  

مزایا و معایب روف گاردن

بام سبز چیست؟

تراس سبز یا تراس گاردن چیست؟

طراحی منظر چیست؟