بام سبز چیست؟
برای تعریف تاریخچه بام سبز یا روف گاردن باید ابتدا آن را تعریف کنیم و سپس به تاریخچه بام سبز یا روف گاردن بپردازیم. بام سبز یا روف گاردن یا بام باغ یا باغ بام، به کشت و پرورش گیاهان روی سطح بام ساختمانها گفته میشود. این روش، علاوه بر ایجاد فضای سبز و زیبا، مزایای زیست محیطی و اقتصادی زیادی دارد. در این مقاله، به تاریخچه و انواع بام سبز میپردازیم.
بام سبز یا روف گاردن به کشت و کار گیاهان بر روی سطح بام ساختمانها گفته میشود. این روش در اصل یک نوع سقف زنده است که میتواند به صورت کاملاً گیاهی، ترکیبی از گیاه و خاک، یا حتی با استفاده از مواد مصنوعی اجرا شود. تاریخچه بام سبز یا روف گاردن بسیار طولانی است که به دوران باستان برمیگردد. برخی از نمونههای معروف بام سبز عبارتند از: باغهای معلق بابل، کلیسای هلگراف در نروژ، و پارک هایپریون در سنگاپور. بام سبز دارای فواید زیادی برای محیط زیست و سلامت انسان است. برخی از این فواید عبارتند از: کاهش گرمایش جهانی، بهبود کیفیت هوا، حفظ تنوع زیستی، کاهش صدا، صرفهجویی در انرژی، و افزایش ارزش مالی و زیبایی شهری.
تاریخچه بام سبز یا روف گاردن
در مورد تاریخچه بام سبز یا روف گاردن باید بگوییم که بام سبز، ایده جدیدی نیست. از هزاران سال پیش، انسانها برای بهرهبرداری از فضای خالی بامهای خود، گل و گیاه کاشتهاند. مثلاً در حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد، در شهر بابل (که در عراق امروزی قرار دارد)، گلخانهای به نام آویزان بابل ساخته شد که روی آن گل و گیاهان مختلف کشت شده بود. این گلخانه، یکی از هفت شگفتی جهان باستان به شمار میآمد.
همچنین تاریخچه بام سبز یا روف گاردن در قرون وسطی، در کشورهای شمال اروپا، مردم برای عایق کردن خانههای خود از سرما و صوت، خاک و چمن روی بامهای خود میگذاشتند. در قرن نوزدهم، در شهر پاریس، باغوحشی روی بام ساختمان تئاتر گایته وجود داشت که حیوانات مختلف در آن نگهداری میشدند. در قرن بیستم، با پیدایش مسائل زیست محیطی و نبود فضای سبز در شهرهای پرجمعیت، توجه به بام سبز دوباره افزایش یافت.
ایدهی ایجاد باغچه روی سقف و کشت بر روی آن توسط ایرانی ها در 2500 سال پیش و بر روی بام زیگورات ها (در تمدنهای باستانی آسیای غربی معابدی برای خدایان میساختند و مهمترین آن زیگورات نامیده میشد و معنای آن صعود به آسمان است. مثل زیگورات سیلک کاشان و چغازنبیل شوش) به کار گرفته شدهاست. همچنین باغ های سبز 600 سال قبل از میلاد مسیح توسط مردم بابل ساخته شدهبود. باغ های معلق بابل در واقع باغ هایی نبودند که در هوا معلق باشند، بلکه فضا های سبزی بودند که روی بام ها و مهتابی های چند ساختمان قرار داشتند.
جنبش زیست محیطی بام سبز با مفهوم جدید و امروزیش در دههی شصت میلادی و صرفا به دلیل منافع زیست محیطی سبز كردن بام ها آغاز و مورد توجه علاقمندان محیط زیست قرار گرفت. با این حال رویش گیاهی بر روی بام ها را نمیتوان پدیدهی جدیدی تلقی کرد. در کشور های سرد سیری چون اسکاندیناوی، ایسلند و سوییس از دیرباز رویش گیاهی بر روی بام ها به عنوان روش ساختمان سازی مرسوم بوده و به دلیل قابلیت عایقی لایههای خاک و گیاهان، بام های با رویش گیاهی، در مناطق سرد سیر ساختمان را گرم نگه داشته، به همان ترتیب در مناطق گرمسیر چون تانزانیا از نفوذ گرمای بیرون به درون جلوگیری میکردهاست.
تاریخچه بام سبز یا روف گاردن از قرن هجدهم به بعد، شاهد نمونههای پراکندهای از احداث باغ هایی بر روی بام در کشورهای مختلف بودهایم . این نمونهها غالبا با توسعه رو به رشد شهرها و كمبود فضای باز خصوصا در مراكز شهرها و به دلیل استفادهی کاربردی از بام ها مد نظر بودهاست.
تاریخچه بام سبز یا روف گاردن از اوایل قرن بیستم را میتوان آغازگر موج جدید استفادهی از بام، دیوار یا بالکن به عنوان فضای کاربردی دانست. از اوایل دهه شصت میلادی و با مورد توجه قرار گرفتن کیفیت محیطزیست در بافت شهری و چالش های زیست محیطی شهرهای بزرگ از قبیل آلودگی هوا، کمبود فضای سبز شهری به خصوص در مناطق مرکزی شهر، ظهور پدیدهی جزیرهی گرمایی شهری و بحران انرژی، موج جدید رویکرد به بام های سبز، در مفهوم جدید و امروزیشان، به دلیل مزایای زیست محیطی شان و به عنوان راه حل اکولوژیک از اروپای شمالی آغاز شده، خیلی زود جای خود را در اغلب كشور های اروپایی باز كرد.
در این میان کشورهای آلمان، سوییس، فرانسه و اتریش در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی پیشروتر بودند و فعالیت های گسترده تری را در این زمینه آغاز کردند. در آلمان دههی هشتاد میلادی، شاهد گسترش كمی بام های سبز در مقیاس شهری هستیم، به نحوی که رشد سالیانهی آن به 15 الی 20 درصد میرسد. تنها در سال 1996 میلادی ده میلیون متر مربع بام سبز در آلمان احداث شد. سهم زیادی از این رشد رو به افزایش مدیون قوانین تصویب شده توسط دولت و تخصیص یارانههای شهرداری ها برای احداث بام سبز بود.
طبق آمار سال 2006 میلادی، بیش از 75 شهرداری اروپایی، برای بام های سبز و گسترش کمی آن در سطح شهری برنامه ریزی مدونی داشته و اجرای بام های سبز در آن شهر ها به صورت دستورالعمل اجرایی درآمدهاست.
دههی هفتاد میلادی، قارهی آمریکا با یک دهه تاخیر نسبت به قارهی اروپا، علاقه مند و کنجکاو این فناوری جدید شد، امروزه بام سبز در برنامه ریزی شهری شمال آمریکا در مناطقی مانند شیکاگو، پورتلند ، اورگن و تورنتوی کانادا به صورت دستورالعمل های اجرایی درآمدهاست. جهان امروز از قاره اروپا و امریکا تا اسیا و حتی افریقا شاهد افزایش روز افزون شهرهایی است که در راستای گسترش بام های سبز در مقیاس شهری تلاش میکنند.
تاریخچه بام سبز یا روف گاردن در ایران
بام سبز یا روف گاردن اصطلاحی است که به کاشت گیاهان بر روی سطح بام ساختمانها اطلاق میشود. این روش در ایران تاریخچهای قدیمی دارد و در برخی از شهرهای تاریخی مانند یزد، کاشان، اصفهان و شیراز به خوبی مشاهده میشود. بامهای سبز علاوه بر زیبایی و تنوع محیط شهری، مزایای زیست محیطی و اقتصادی نیز دارند.
امروزه روف گاردن در تهران به عنوان یکی از شهرهای اصلی ایران بسیار مورد استقبال قرار گرفته است و بسیاری از مناطق تهران در آپارتمان ها و ویلاهای خود اقدام به ساخت، طراحی و اجرای روف گاردن میکنند.
تهیه شده در ال گرین
مطالب مرتبط
مزیت های اجرای بام سبز یا روف گاردن
ویژگی های خاک و کود مناسب بام سبز یا روف گاردن
مزایای بام سبز در کاهش آلودگی محیط های شهری
نقش بام سبز یا روف گاردن در کاهش آلودگی ها
راهنمای انتخاب گیاهان روف گاردن یا بام سبز
اصول زیبا شناختی در طراحی روف گاردن یا بام سبز
همه چیز در مورد روف گاردن و مزایا و معایب آن